Το papafotis.gr αναδημοσιεύει κείμενο του κ. Γιώργου Τσουκαλά με τις σκέψεις του περί σύγχρονης πολιτικής. Με φόντο τις απόψεις του Πλάτωνα ξετυλίγει τους συλλογισμούς του, με τρόπο που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη έως το τέλος.
Καταλήγει σε ένα συμπέρασμα, το οποίο μπορεί μεν να μας στεναχωρεί αλλά πρωτίστως, πρέπει να μας θέσει σε κατάσταση συναγερμού ως κοινωνία.
Σας συστήνουμε ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε αλλά και να το προωθήσετε σε φίλους και γνωστούς που θεωρείτε ότι θα ήταν χρήσιμο.
Τέλος, να διευκρινίσουμε ότι η σκίαση με μαύρο χρώμα κάποιων λέξεων έγινε από εμάς και όχι από τον συγγραφέα.
Το κείμενο
Μία διάσημη επιστολή του Πλάτωνα, είναι εκείνη προς τον Δίωνα. Ως γνωστόν, κατά τον Πλάτωνα, στην τέλεια πολιτεία που ο μεγάλος φιλόσοφος ονειρεύονταν, οι πολιτικοί θα είναι οι επαΐοντες, οι φιλόσοφοι.
Όμως στην επιστολή προς τον Δίωνα, ακόμη και ο μεγάλος Πλάτωνας αμφιβάλλει για το εάν θα μπορούσε να διαχειριστεί άψογα τις δημόσιες υποθέσεις, ομολογώντας πως,
«Καθώς λοιπόν τα παρατηρούσα αυτά και τους ανθρώπους που ασχολούνταν με την πολιτική και τους νόμους και τον τρόπο ζωής όσο περισσότερο συλλογιζόμουν και προχωρούσε η ηλικία μου τόσο δυσκολότερο μου φαινόταν να διαχειρίζεται κανείς ορθά την πολιτική εξουσία. […]
Έτσι, ενώ αρχικά ήμουν γεμάτος ορμή να ασχοληθώ με την πολιτική, παρατηρώντας αυτά και βλέποντάς τα όλα να στριφογυρίζουν, στο τέλος έπαθα ίλιγγο»
(“σκοποῦντι δή μοι ταῦτά τε καὶ τοὺς ἀνθρώπους τοὺς πράττοντας τὰ πολιτικά, καὶ τοὺς νόμους γε καὶ ἔθη, ὅσῳ μᾶλλον διεσκόπουν ἡλικίας τε εἰς τὸ πρόσθε προὔβαινον, τοσούτῳ χαλεπώτερον ἐφαίνετο ὀρθῶς εἶναί μοι τὰ πολιτικὰ [325d] διοικεῖν … [325e] τὸ πρῶτον πολλῆς μεστὸν ὄντα ὁρμῆς ἐπὶ τὸ πράττειν τὰ κοινά, βλέποντα εἰς ταῦτα καὶ φερόμενα ὁρῶντα πάντῃ πάντως, τελευτῶντα ἰλιγγιᾶν”).
Φυσικά, δυόμισι χιλιετίες μετά, ζώντας στην Κοινωνία της Γνώσης έχουμε καταλάβει πως η ακαδημαϊκή σοφία από μόνη της δεν φθάνει για να κάνει τον καλό πολιτικό.
Διορατικότητα, παραγωγικός συλλογισμός και νοητική ικανότητα για βάσιμες υποθέσεις, ρητορική δεινότητα, ταχύνοια και εγρήγορση, ευρυμάθεια και συνδυαστική γνώση των νόμων, της οικονομίας, της ιστορίας και μιας πλειάδας άλλων γνώσεων, ήθος, ενσυναίσθηση και κατανόηση των προβλημάτων έστω των πολλών αν όχι όλων των πολιτών, θεωρούνται “ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ ὅρος” (sine qua non) για την χρηστή πολιτική.
Όλα τούτα κάνουν τελικά τον καλό πολιτικό να μοιάζει περισσότερο με έναν πανεπιστήμονα της Αναγέννησης (homo universalis) παρά με έναν ακαδημαϊκό, αν και ο δεύτερος συνεχίζει να γνωρίζει άριστα την άφατη μονομέρεια της εκάστοτε επιστήμης.
Αν απαιτούνται τόσα πολλά μαζί, τότε πράγματι το έργο του καλού πολιτικού μοιάζει τιτάνιο.
Το παράδοξο είναι πως αυτό σε καμία περίπτωση δεν φαίνεται να επηρεάζει την αυτογνωσία αρκετών σύγχρονων πολιτικών, και να πτοεί την υπέρμετρη αυτοπεποίθησή τους.
Ίσως επειδή στην εποχή μας, λόγω και της δυσκολίας του λειτουργήματος, η χρηστή πολιτική κατέληξε έργο σισύφειο, καθώς οι επαγγελματίες πολιτικοί, συχνά γεννήματα του κομματικού σωλήνα, αυτόκλητοι σωτήρες, ανεπάγγελτοι και αδαείς, αδυνατούν να αντιληφθούν, πολλώ δε μάλλον να επιλύσουν τα προβλήματα που συν τω χρόνω σωρεύονται βαραίνοντας την κοινωνία.
Περιοριζόμενοι στις δημόσιες σχέσεις και σε γενικολογίες, μάλλον μοιάζουν σαν τον Σίσυφο που αενάως προσπαθεί να ανεβάσει τον λίθο πάνω στο όρος, αλλά συνεχώς αυτός κατρακυλά και του πέφτει.
Μήπως τελικά, έχουμε φτάσει ως την έσχατη παρακμή, ώστε οι άχρηστοι της κοινωνίας να αναδεικνύονται ως χρήσιμοι της πολιτείας, ή έστω να μην απέχουμε πολύ από αυτήν την συλλογική τραγωδία;
Είναι να απορεί κανείς πως πολλοί ταγοί μας δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, αν και κάποιοι εξ αυτών αυτοπροβάλλονται συνήθως ως παντογνώστες που τυρβάζουν περί πολλών, αλαλάζοντας επί παντός επιστητού.
Πως θα φαίνονταν μια ημέρα στην σύγχρονη πολιτική στον Πλάτωνα και στον Δίωνα, εάν κατά κάποιον υπερφυσικό τρόπο, μέσα από μία μαγική χρονοκάψουλα, μεταφέρονταν αυτοστιγμεί από την κλασική αρχαιότητα, στην δημοκρατία της εποχής μας;
…Φορτωμένοι με άπειρες υποσχέσεις, μεγάλα ταξίματα, και με χαμόγελα γεμάτα από πάμπολλες άδειες «καλημέρες» και «καλησπέρες», οι πολιτικοί θα αγωνίζονταν αναμεταξύ τους, για την προσωπική συμπάθεια του κάθε ψηφοφόρου, παρά για την επιτυχία τους, ως προς το δημόσιο συμφέρον.
Προσποιούμενοι τους σοφούς, θα επέμεναν πως τα γνωρίζουν όλα, ενώπιον της κοινής γνώμης των πολιτών. Αλάνθαστοι θα φαίνονταν, ακόμη και όταν η κοινωνία θα παρέπαιε.
Έτσι, θα επιβεβαιώνονταν πως η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια. Timeo hominem unius libri, φοβού τον άνθρωπο του ενός βιβλίου, όπως θα έλεγε ο Θωμάς Ακινάτης για τους ημιμαθείς.
Βέβαια, κανείς Άνθρωπος δεν έχει το αλάθητο, και το αμάχητο τεκμήριο της Γνώσης, όμως, πολλοί μπορεί να λησμόνησαν πως ο λόγος και τα επιχειρήματα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο συγκροτημένα, οποιαδήποτε θέση και αν λαμβάνεται, ώστε να προσπαθούμε να προσεγγίσουμε την Αλήθεια.
Μπορεί να υποψιάζονταν πως οι πάντες παρακολουθούνται, αλλά όλοι θα σώπαιναν.
Η ελευθερία του λόγου θα είχε μετατραπεί σε ανάγνωση κειμένων που έγραψαν λογογράφοι και σε ένα «ναι» ή «όχι» αναλόγως με την «κεντρική γραμμή». Άλλωστε ποιος «να διαφοροποιηθεί», όταν κινδυνεύει «να διαγραφεί»;
Συχνά κανείς δεν θα ασχολείται με την ουσία, με αποτέλεσμα τεράστια προβλήματα ερχόμενα από το παρελθόν, να κακοφορμίζουν, ενώ ρητορικά όλοι να υποκρίνονται πως γνωρίζουν τις λύσεις, οι οποίες μοιάζουν απλές.
Ο λαϊκισμός άλλωστε βασίζεται στην εξαπλούστευση των θεμάτων και στην ρηχότητα της σκέψης.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο αφιονίζονται άλλωστε και οι πολιτικοί υποστηρικτές τους, ένθεν και ένθεν, που από έλλογοι πολίτες μετατρέπονται σε πιστούς οπαδούς.
Φυσικά στην δημοκρατία οι απλοί πολίτες είναι οι τελευταίοι που κατηγορούνται για τις παθογένειες, καθώς υποτίθεται πως οι πολιτικοί που έχουν εκλέξει θα τους καθοδηγήσουν στο σωστό και στο ωφέλιμο.
Οι πολίτες όμως από την άλλη θα απαιτούσαν απλώς από τους πολιτικούς χάρες και διευκολύνσεις, μια μερίδα από το κράτος.
Κάπως έτσι, μπορεί ο Πλάτωνας να διαπίστωνε πως οι νέοι άνθρωποι της εποχής μας, αν και φύσει ορμητικοί, θα αδιαφορούσαν να ασχοληθούν με την πολιτική, ακόμη και οι πλέον μορφωμένοι και ηθικοί από αυτούς, προτιμώντας να μεταναστεύσουν σε άλλους τόπους αντί να αγωνιστούν για να αλλάξουν τον δικό τους τόπο.
Σταδιακά, και καθώς οι καλύτεροι νέοι θα εκδιώκονταν ή θα ιδιώτευαν, ανήμποροι ακόμη και να ζήσουν, ώστε οι μέτριοι και οι χειρότεροι να κρατήσουν την εξουσία, η ποιότητα της ηγεσίας θα έπεφτε τόσο πολύ που απλώς τίποτα δεν θα επιλύονταν ποτέ και η κοινωνία θα κινδύνευε με καταστροφή.
Καθώς όλα θα πήγαιναν κατ’ αυτόν τον τρόπο, τότε μπορεί και ο Πλάτωνας να μας ξανάλεγε, «Γιατί η χώρα μας δε ζούσε πια με τα ήθη και τις ασχολίες των πατέρων μας, ούτε άλλους καινούργιους ήταν δυνατόν με κάποια ευκολία να κάνεις, κι απ’ το άλλο μέρος οι διατάξεις των νόμων και τα ήθη διαφθείρονταν.
Και η φθορά αυτή προχωρούσε καταπληκτικά!» ([325d] οὐ γὰρ ἔτι ἐν τοῖς τῶν πατέρων ἤθεσιν καὶ ἐπιτηδεύμασιν ἡ πόλις ἡμῶν διῳκεῖτο, καινούς τε ἄλλους ἀδύνατον ἦν κτᾶσθαι μετά τινος ῥᾳστώνης τά τε τῶν νόμων γράμματα καὶ ἔθη διεφθείρετο καὶ ἐπεδίδου θαυμαστὸν)…
Το papafotis.gr συγχαίρει τον κ.Γιώργο Τσουκαλά για τις σκέψεις του περί σύγχρονων πολιτικών και σας παραθέτουμε πρόσφατα δημοσιεύματα από την πολιτική ζωή, ως ένα δείγμα του πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι αυτά που γράφει ο γνωστός Πυργιώτης δικηγόρος.
